Δεκαπέντε μήνες ανελέητων ισραηλινών επιθέσεων στη Γάζα έχουν οδηγήσει στην πλήρη κατάρρευση των υποδομών αποχέτευσης στην περιοχή, βαθαίνοντας μια ήδη σοβαρή περιβαλλοντική και ανθρωπιστική καταστροφή.
Η συστηματική στοχοποίηση των εγκαταστάσεων επεξεργασίας λυμάτων, των αγωγών και των αντλιοστασίων έχει περιορίσει σοβαρά τις υπηρεσίες αποχέτευσης, επιδεινώνοντας τις καταστάσεις έκτακτης ανάγκης για τη δημόσια υγεία και επιταχύνοντας την περιβαλλοντική υποβάθμιση.
Η καταστροφή βασικών υποδομών στη Γάζα από το Ισραήλ έχει δημιουργήσει συνθήκες διαβίωσης που απειλούν την επιβίωση περισσότερων από 2 εκατομμυρίων Παλαιστινίων. Αυτό ευθυγραμμίζεται με τον ορισμό της γενοκτονίας σύμφωνα με το άρθρο 2(γ) της Σύμβασης για τη Γενοκτονία του 1948, το οποίο απαγορεύει τις πράξεις που αποσκοπούν στην επιβολή συνθηκών ζωής που υπολογίζεται ότι θα επιφέρουν τη φυσική καταστροφή μιας ομάδας.
Πριν από τη γενοκτονία του 2023-2025, η υποδομή αποχέτευσης της Γάζας βρισκόταν ήδη υπό σοβαρή πίεση λόγω του ισραηλινού αποκλεισμού, ο οποίος περιόριζε σημαντικά την πρόσβαση σε βασικά υλικά και ανταλλακτικά που ήταν απαραίτητα για τη συντήρηση και την αναβάθμιση των εγκαταστάσεων επεξεργασίας λυμάτων, με αποτέλεσμα τα συστήματα να είναι απαρχαιωμένα και να μην λειτουργούν σωστά.
Η κατάσταση αυτή επιδεινώθηκε από την ταχεία αύξηση του πληθυσμού και την πολιτική αστάθεια, με αποτέλεσμα την τακτική απόρριψη ανεπεξέργαστων λυμάτων στη Μεσόγειο Θάλασσα, εκθέτοντας έτσι εκατομμύρια ανθρώπους σε σημαντικούς κινδύνους για την υγεία και το περιβάλλον.
Μέχρι τις 3 Ιουνίου 2024, η κατάσταση είχε επιδεινωθεί δραματικά, καθώς οι ισραηλινές δυνάμεις είχαν κατεδαφίσει όλες τις αποθήκες ύδρευσης και αποχέτευσης στην πόλη της Γάζας και στο Χαν Γιουνίς – τις δύο μεγαλύτερες πόλεις της Γάζας – ενώ το 70% των αντλιών αποχέτευσης σε όλη την επικράτεια είχαν καταστραφεί. Μέχρι τις 26 Ιουνίου 2024, η καταστροφή ήταν ολοκληρωτική, με όλες τις εγκαταστάσεις επεξεργασίας λυμάτων στη Γάζα να έχουν εξαλειφθεί.
Αυτή η συστηματική στόχευση κρίσιμων υποδομών άφησε εκατομμύρια ανθρώπους χωρίς πρόσβαση σε ασφαλές νερό και αποχέτευση, τροφοδοτώντας εκτεταμένες επιδημίες ασθενειών και επιταχύνοντας την περιβαλλοντική υποβάθμιση. Η απουσία διαχείρισης των λυμάτων έχει επίσης επηρεάσει σοβαρά τα θαλάσσια οικοσυστήματα, την ποιότητα του εδάφους και τη δημόσια υγεία, μετατρέποντας τη Γάζα σε μια μη κατοικήσιμη ζώνη.
Η κατάρρευση των εγκαταστάσεων επεξεργασίας λυμάτων και των αντλιών λυμάτων έχει ως αποτέλεσμα την ανεξέλεγκτη απόρριψη ακατέργαστων λυμάτων στους δρόμους, στις γεωργικές εκτάσεις και στις πηγές νερού, μολύνοντας το περιβάλλον και επιταχύνοντας την εξάπλωση των ασθενειών.
Συνέπειες για την υγεία
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας ανέφερε ήδη τον Νοέμβριο του 2023 ότι τα κατεστραμμένα συστήματα ύδρευσης και αποχέτευσης και η περιορισμένη πρόσβαση σε προμήθειες καθαρισμού έχουν καταστήσει σχεδόν αδύνατη τη διατήρηση της βασικής πρόληψης και του ελέγχου των λοιμώξεων στις εγκαταστάσεις υγείας. Αυτό έχει θέσει δεκάδες χιλιάδες εκτοπισμένους και τραυματίες σε κίνδυνο λοιμώξεων και υδατογενών ασθενειών.
Η καταστροφή των συστημάτων υγειονομικής περίθαλψης και αποχέτευσης της Γάζας έχει προκαλέσει σοβαρή κρίση δημόσιας υγείας.
Κατά τον πρώτο χρόνο του πολέμου στη Γάζα, καταγράφηκαν τουλάχιστον 669.000 περιπτώσεις οξείας υδαρής διάρροιας, παράλληλα με περισσότερες από 132.000 περιπτώσεις ίκτερου, βασικού δείκτη ηπατίτιδας, σύμφωνα με τον ΠΟΥ.
Η κατάρρευση των υποδομών αποχέτευσης είχε ως αποτέλεσμα την εκτεταμένη μόλυνση των πηγών νερού, επιταχύνοντας την εξάπλωση των απειλητικών για τη ζωή ασθενειών. Περισσότερα από 225.000 κρούσματα δερματικών ασθενειών έχουν αναφερθεί, παράλληλα με την εξάπλωση περισσότερων από 1,1 εκατομμυρίων περιπτώσεων οξέων αναπνευστικών λοιμώξεων από τις 17 Οκτωβρίου 2024, σύμφωνα με τον ΠΟΥ.
Πέρα από την άμεση υγειονομική κρίση, η καταστροφή των συστημάτων αποχέτευσης προκαλεί μακροπρόθεσμη περιβαλλοντική υποβάθμιση.
Η ανεξέλεγκτη απόρριψη λυμάτων στη Μεσόγειο Θάλασσα απειλεί τα θαλάσσια οικοσυστήματα, ενώ η μόλυνση των υπόγειων υδάτων περιορίζει περαιτέρω την ήδη περιορισμένη παροχή καθαρού πόσιμου νερού στη Γάζα.
Η διακοπή λειτουργίας των εγκαταστάσεων επεξεργασίας λυμάτων έχει ως αποτέλεσμα την καθημερινή απόρριψη περίπου 130.000 κυβικών μέτρων λυμάτων στη Μεσόγειο, επιδεινώνοντας τη ρύπανση και αυξάνοντας τους κινδύνους για την υγεία. Χωρίς επείγουσα παρέμβαση, οι επιπτώσεις αυτές θα συνεχίσουν να θέτουν σε κίνδυνο τη δημόσια υγεία, την επισιτιστική ασφάλεια και το εύθραυστο περιβάλλον της περιοχής.
Ανασυγκρότηση
Οι προσπάθειες για την ανοικοδόμηση των υποδομών αποχέτευσης αντιμετωπίζουν σημαντικά εμπόδια. Οι συνεχιζόμενες ισραηλινές επιθέσεις, οι περιορισμοί εισόδου υλικών και οι χρόνιες ελλείψεις καυσίμων εμποδίζουν την πρόοδο. Το ακριβές κόστος για την αποκατάσταση των υποδομών αποχέτευσης δεν αναλύεται χωριστά, αλλά περιλαμβάνεται σε ορισμένες εκτιμήσεις.
Ο Όμιλος της Παγκόσμιας Τράπεζας, η Ευρωπαϊκή Ένωση και τα Ηνωμένα Έθνη εκτιμούν ότι το συνολικό κόστος αποκατάστασης και ανασυγκρότησης για τη Γάζα θα ξεπεράσει τα 53 δισεκατομμύρια δολάρια. Μόνο το βραχυπρόθεσμο κόστος, υπολογισμένο μόνο για τα τρία πρώτα χρόνια της ανοικοδόμησης, ανέρχεται σε περίπου 20 δισεκατομμύρια δολάρια, σύμφωνα με την εκτίμησή τους που δημοσιεύθηκε νωρίτερα αυτό το μήνα.
Χωρίς ουσιαστική διεθνή βοήθεια και τεχνική υποστήριξη, η Γάζα δεν μπορεί να ανοικοδομήσει το σύστημα αποχέτευσης πέραν της επιδιόρθωσης μερικών αγωγών ή της μερικής λειτουργίας κατεστραμμένων μονάδων επεξεργασίας. Η καταστροφή είναι πολύ σοβαρή και οι διαθέσιμοι πόροι στη Γάζα δεν επαρκούν για την αποκατάσταση της πλήρους διαχείρισης των λυμάτων.
Η καταστροφή των υποδομών αποχέτευσης της Γάζας υπογραμμίζει την επείγουσα ανάγκη για ένα ολοκληρωμένο και βιώσιμο σχέδιο ανασυγκρότησης. Οι προηγμένες τεχνολογίες επεξεργασίας, η εκπαίδευση του τοπικού προσωπικού και η διεθνής τεχνική βοήθεια είναι ζωτικής σημασίας για την οικοδόμηση ενός ανθεκτικού συστήματος αποχέτευσης. Η άμεση διεθνής δράση είναι επίσης απαραίτητη για να σταματήσει η επίθεση, να αμβλυνθούν οι περιορισμοί σε υλικά και χρηματοδότηση και να διασφαλιστεί η λογοδοσία για την καταστροφή που προκλήθηκε.
Η ανοικοδόμηση του συστήματος αποχέτευσης της Γάζας απαιτεί μια καινοτόμο και σταδιακή προσέγγιση, δεδομένης της συστηματικής καταστροφής των εγκαταστάσεων επεξεργασίας, των αγωγών και των αντλιοστασίων.
Η συστηματική καταστροφή της υποδομής των λυμάτων της Γάζας αποτελεί μια υπολογισμένη πράξη περιβαλλοντικού πολέμου, ωθώντας την περιοχή σε μια μη αναστρέψιμη ανθρωπιστική και οικολογική κρίση. Η κατάρρευση των συστημάτων αποχέτευσης δεν είναι απλώς μια παρενέργεια του πολέμου – είναι μια σκόπιμη στρατηγική για να καταστεί η Γάζα μη κατοικήσιμη.
Χωρίς επείγουσα διεθνή παρέμβαση, η περιοχή θα αντιμετωπίσει μακροπρόθεσμη περιβαλλοντική καταστροφή, αυξημένα κρούσματα ασθενειών και περαιτέρω ανθρωπιστική καταστροφή.
Πηγή: Electronic Intifada
