Ανησυχητικές διαστάσεις λαμβάνει η εξάπλωση των ναρκωτικών στην Ευρώπη, όπως αποτυπώνεται στην Ευρωπαϊκή Έκθεση για τα Ναρκωτικά 2025, την οποία δημοσίευσε ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός EMCDDA (νυν EUDA). Σύμφωνα με την έκθεση, η ήπειρος κατακλύζεται από κοκαΐνη, νέα συνθετικά ναρκωτικά και ισχυρά οπιοειδή, ενώ η Ελλάδα κατατάσσεται στις πρώτες θέσεις όσον αφορά τα ποσοστά μόλυνσης με HIV μεταξύ των ενδοφλέβιων χρηστών ουσιών.
Επικίνδυνη στροφή στα συνθετικά ναρκωτικά και αύξηση των θανάτων στην Ευρώπη
Η ευρωπαϊκή αγορά ναρκωτικών αλλάζει ραγδαία, με τα συνθετικά καθινόνες, τα οπιοειδή όπως τα nitazenes και τα ισχυρά κανναβινοειδή να κυριαρχούν σε πολλές περιοχές. Τα νέα αυτά ναρκωτικά συνδέονται με αυξημένες περιπτώσεις υπερδοσολογίας, ενώ προκαλούν σημαντική επιβάρυνση στα συστήματα υγείας και στο ποινικό σύστημα των κρατών-μελών.
Η έκθεση επισημαίνει ότι οι μεγάλες κατασχέσεις συνθετικών καθινονών, κυρίως από χώρες όπως η Ινδία και η Πολωνία, υποδεικνύουν μία τάση που ενισχύεται. Επιπλέον, η απαγόρευση καλλιέργειας οπίου στο Αφγανιστάν εγείρει ανησυχίες για μελλοντική στροφή χρηστών από την ηρωίνη σε πιο επικίνδυνα συνθετικά υποκατάστατα. Παράλληλα, αυξάνεται η διακίνηση και η χρήση κάνναβης και κοκαΐνης, με τη δεύτερη να καταγράφει ρεκόρ κατασχέσεων το 2023 (419 τόνοι), γεγονός που επιτείνει τη βία που σχετίζεται με το εμπόριο ναρκωτικών.
Ελλάδα: Επιμονή στα «παραδοσιακά» ναρκωτικά και ανησυχητικά ποσοστά HIV
Στην Ελλάδα, σύμφωνα με τα ευρήματα του ΕΟΠΑΕ (Εθνικού Οργανισμού Πρόληψης και Αντιμετώπισης Εξαρτήσεων), παρατηρείται κυριαρχία των «παλιών» ναρκωτικών όπως η ηρωίνη, η τραμαδόλη και οι βενζοδιαζεπίνες. Ειδικότερα, η έκθεση ESCAPE –που αναλύει υπολείμματα συρίγγων– δείχνει ότι:
Στην Αθήνα, εντοπίζονται υψηλά επίπεδα τραμαδόλης (17%), βενζοδιαζεπινών (10%) και πρεγκαμπαλίνης (<1%).
Στη Θεσσαλονίκη, παρατηρείται αυξημένη κατανάλωση κοκαΐνης.
Στην Πάτρα, κυριαρχεί η βουπρενορφίνη.
Στο Ηράκλειο Κρήτης, ανιχνεύονται κυρίως συνθετικές καθινόνες (γνωστές και ως «άλατα μπάνιου»).
Η πολυχρήση –η ταυτόχρονη χρήση πολλών παράνομων ουσιών– αναδεικνύεται σε μείζον πρόβλημα, ενώ εντύπωση προκαλεί η επιμονή των οπιούχων, σε αντίθεση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες όπου η ηρωίνη φθίνει.
Η Ελλάδα, λόγω γεωγραφικής θέσης, λειτουργεί ως διάδρομος διακίνησης ναρκωτικών από την Ασία και την Αφρική προς την Ευρώπη. Το 2023, ήταν μεταξύ των τριών χωρών της ΕΕ όπου εξαρθρώθηκαν παράνομα εργαστήρια συσκευασίας ηρωίνης, μαζί με την Ολλανδία και τη Γαλλία.
Η πρόσφατη ελληνική νομοθεσία του 2023, που επιτρέπει τη διανομή ναλοξόνης για χρήση από το ευρύ κοινό, κρίνεται από την έκθεση ως θετική κίνηση πρώτης προτεραιότητας για την αντιμετώπιση των υπερδοσολογιών.
Δήλωση Εθνικού Συντονιστή: Ολιστική μεταρρύθμιση
Ο Εθνικός Συντονιστής για την Αντιμετώπιση των Εξαρτήσεων, Αθανάσιος Θεοχάρης, υπογράμμισε την ανάγκη για προσαρμογή στην αλλαγή του ευρωπαϊκού τοπίου εξαρτήσεων: «Σε μία περίοδο που τα συνθετικά ναρκωτικά και νέες μορφές εξαρτήσεων, όπως ο τζόγος και το διαδίκτυο, κερδίζουν έδαφος, η χώρα μας εφαρμόζει για πρώτη φορά μια ενιαία, ολιστική στρατηγική για την αντιμετώπιση όλων των εξαρτήσεων, χωρίς γεωγραφικούς ή θεσμικούς αποκλεισμούς».
HIV: Στις υψηλότερες θέσεις η Ελλάδα
Ακόμη πιο ανησυχητική είναι η εικόνα όσον αφορά τον HIV. Σύμφωνα με την έκθεση, το 2023 η Ελλάδα καταγράφει ένα από τα υψηλότερα ποσοστά στην Ευρώπη μεταξύ ενέσιμων χρηστών, με 1,6 νέα περιστατικά ανά εκατομμύριο κατοίκους. Οι περισσότεροι από αυτούς είναι άνδρες, ενώ το 83% δηλώνει καθημερινή χρήση.
Η διανομή υποκατάστατων όπως η μεθαδόνη από τα προγράμματα του ΟΚΑΝΑ σημείωσε άνοδο το 2022 (8.017 άτομα), αν και υπολείπεται των επιπέδων του 2020.
Ευρωπαϊκή κρίση: Ρεκόρ κατασχέσεων και νέα ουσίες
Η κοκαΐνη έχει παρουσία σχεδόν σε όλες τις μεγάλες ευρωπαϊκές πόλεις. Το 2022 κατασχέθηκαν 323 τόνοι, αριθμός-ρεκόρ. Τα καρτέλ της Νότιας Αμερικής έχουν μεταφέρει τις δραστηριότητές τους σε λιμάνια όπως αυτά της Αμβέρσας, του Ρότερνταμ και της Βαρκελώνης.
Σημαντική είναι και η αύξηση στον αριθμό των νέων ψυχοδραστικών ουσιών: 26 νέες ουσίες καταγράφηκαν το 2023, ενώ η παρουσία ισχυρών συνθετικών οπιοειδών τύπου φαιντανύλης ενεργοποιεί τα αντανακλαστικά των αρχών. Αν και η ευρωπαϊκή αγορά δεν έχει ακόμη βιώσει έκρηξη του φαινομένου, η εμπειρία των ΗΠΑ προκαλεί ανησυχία.
Υπερβολικές δόσεις και άστεγοι χρήστες
Το 2023, 6.500 άνθρωποι πέθαναν από υπερβολική δόση στην Ευρώπη, με το 80% των θανάτων να σχετίζεται με οπιοειδή. Παράλληλα, καταγράφεται αύξηση των αστέγων χρηστών, γεγονός που τονίζει την ανάγκη ενίσχυσης των προγραμμάτων streetwork και των δομών φιλοξενίας.
Στην Ελλάδα, το φαινόμενο δεν έχει ακόμη λάβει εκρηκτικές διαστάσεις, ωστόσο οι ειδικοί κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου. Η σποραδική εμφάνιση συνθετικών ναρκωτικών υψηλής δραστικότητας υποδεικνύει ότι η εγρήγορση και οι προληπτικές δράσεις είναι επιβεβλημένες.
Πηγή: iatropedia.gr
