Ένα απόγευμα στις αρχές Φεβρουαρίου, ο Σαμί Αμπού Αμρ, ένας 61χρονος αγρότης, περπατούσε στην έκταση των περίπου τριών στρεμμάτων γης που βρίσκεται ανατολικά της συνοικίας Shuja’iyya της πόλης της Γάζας, όπου κάποτε φρόντιζε ελαιόδεντρα και καλλιεργούσε εποχιακά λαχανικά, όπως αγγούρια, ντομάτες και πατάτες. Πριν από τον πόλεμο, η πώληση των προϊόντων του στους κατοίκους της περιοχής αποτελούσε τη μοναδική πηγή εισοδήματος για την 13μελή οικογένειά του, συμπεριλαμβανομένων των γιων και των εγγονών του. Αλλά αυτές οι γεωργικές εκτάσεις είναι τώρα ένα σκηνικό καταστροφής: Ένα άγονο τοπίο με ξεριζωμένα δέντρα, ίχνη από μπουλντόζες και χώμα γεμάτο κρατήρες από τις ισραηλινές αεροπορικές επιδρομές.
Μαζί με την καταστροφή των καλλιεργήσιμων εκτάσεων του, ο ισραηλινός στρατός είχε επίσης καταστρέψει τον γεωργικό εξοπλισμό του Αμπού Αμρ, το θερμοκήπιο, το αρδευτικό δίκτυο και το πτηνοτροφείο του, με τις απώλειες να ανέρχονται, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του, σε 70.000 δολάρια. «Αυτή η γη δεν είναι απλώς μια πηγή βιοπορισμού», δήλωσε ο Αμπού Αμρ. «Είναι η ζωή μου, η ιστορία μου. Την καλλιεργώ με τον ιδρώτα μου εδώ και χρόνια».
Πριν από την έναρξη της επίθεσης του Ισραήλ το 2023, η γεωργική γη κάλυπτε περίπου το 47% της Λωρίδας της Γάζας και παρήγαγε αρκετά τρόφιμα για να εξυπηρετήσει μέχρι και το ένα τρίτο της τοπικής ζήτησης, προσφέροντας μια κρίσιμη πηγή τροφίμων για τους Παλαιστίνιους που ζούσαν υπό πολιορκία για σχεδόν δύο δεκαετίες.
Μετά την «κατάπαυση του πυρός» που τέθηκε σε ισχύ στις 19 Ιανουαρίου, εκατοντάδες χιλιάδες Παλαιστίνιοι στη Γάζα επέστρεψαν στα σπίτια και τη γη τους μετά από μήνες αναγκαστικής εκτόπισης, μόνο και μόνο για να βρουν ένα αποκαλυπτικό τοπίο. Εκτός από την καταστροφή σπιτιών, καταστημάτων, αρτοποιείων, νοσοκομείων, πανεπιστημίων, δρόμων και άλλων πολιτικών υποδομών, το Ισραήλ έχει αποδεκατίσει σχεδόν όλη τη γεωργική ικανότητα της Γάζας.
Σύμφωνα με τον ΟΗΕ, το 82% των καλλιεργήσιμων εκτάσεων, το 55% των συστημάτων άρδευσης εντός της γεωργικής εκμετάλλευσης και το 78% των θερμοκηπίων έχουν υποστεί ζημιές, αφήνοντας άγονους τους κάποτε παραγωγικούς αγρούς. Σχεδόν το 70% των γεωργικών φρεατίων έχουν καταστραφεί, ενώ το 96% των βοοειδών και το 99% των πουλερικών έχουν πεθάνει.
Η πρώτη φάση της «κατάπαυσης του πυρός», η οποία τέθηκε σε ισχύ στις 19 Ιανουαρίου, επέτρεψε ένα κύμα βοήθειας στη Γάζα, παρέχοντας κάποια ανακούφιση στην ανθρωπιστική καταστροφή. Ωστόσο, το Ισραήλ παραβίασε τη συμφωνία περιορίζοντας σημαντικά τον αριθμό των φορτηγών που μετέφεραν καύσιμα -κρίσιμα για την τροφοδοσία των γεννητριών και του εξοπλισμού- καθώς και ζωντανά ζώα και ζωοτροφές. Στις 2 Μαρτίου, καθώς έληγε η πρώτη φάση της κατάπαυσης του πυρός, το Ισραήλ ανακοίνωσε ότι επέβαλε εκ νέου πλήρη αποκλεισμό της Γάζας -αποκλείοντας την είσοδο οποιουδήποτε φορτηγού- όπως είχε κάνει τις πρώτες εβδομάδες της στρατιωτικής του εκστρατείας τον Οκτώβριο του 2023. Σύμφωνα με την υπογεγραμμένη συμφωνία κατάπαυσης του πυρός, οι συζητήσεις για την εφαρμογή της δεύτερης φάσης της συμφωνίας επρόκειτο να ξεκινήσουν στις 3 Φεβρουαρίου, αλλά ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Μπενιαμίν Νετανιάχου αρνήθηκε να στείλει διαπραγματευτική ομάδα και επέστρεψε γρήγορα στην ατζέντα του σαμποτάζ.
Οι τιμές των τροφίμων στη Γάζα διπλασιάστηκαν ή τριπλασιάστηκαν μέσα σε μια ημέρα από τη λήξη της πρώτης φάσης, καθώς το Ισραήλ χρησιμοποίησε για άλλη μια φορά την εξαναγκαστική πείνα και την ασιτία ως όπλο πολέμου, τακτικές που οδήγησαν στην έκδοση ενταλμάτων σύλληψης από το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο για τον Νετανιάχου και τον πρώην υπουργό Άμυνας του Γιοάβ Γκαλάντ. Οι αγρότες που επέστρεψαν στα εδάφη τους έχουν να αντιμετωπίσουν την καταστροφή του εξοπλισμού, των θερμοκηπίων και του γεωργικού εδάφους τους, καθώς και την έλλειψη αφαλατωμένου νερού. Το Ισραήλ έχει επίσης επιβάλει αυστηρούς περιορισμούς στην είσοδο σπόρων, λιπασμάτων και άλλων ειδών που απαιτούνται για τη γεωργία.
Ο Αμπού Αμρ ξεκινάει τώρα από το μηδέν. Η πρόσβαση στο νερό δεν είναι εύκολη υπόθεση – κατά τη διάρκεια του πολέμου, ο ισραηλινός στρατός στόχευσε βασικές υποδομές, συμπεριλαμβανομένων των πηγών νερού που συντηρούσαν τη γεωργία στην περιοχή. «Είναι σαν να ήθελαν να σκοτώσουν τη γη πριν σκοτώσουν εμάς», δήλωσε ο Αμπού Αμρ.
Ο Hosni Mehanna, εκπρόσωπος του Δήμου της Γάζας, δήλωσε στο Drop Site ότι 203 από τα 319 πηγάδια νερού στη Γάζα έχουν υποστεί σοβαρές ζημιές, καθιστώντας τα άχρηστα. Πρόσθεσε ότι η κύρια πρόκληση τώρα είναι η απουσία εξοπλισμού και μηχανημάτων για την επισκευή των φρεατίων και των κατεστραμμένων δικτύων ύδρευσης.
Η κατά κεφαλήν παροχή νερού στη Γάζα έχει μειωθεί σε περίπου τρία λίτρα την ημέρα, δήλωσε ο Mehanna. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας υποστηρίζει ότι 20 λίτρα κατά κεφαλήν ανά ημέρα είναι η ελάχιστη ποσότητα ασφαλούς νερού που απαιτείται για την κάλυψη βασικών επιπέδων υγείας και υγιεινής.
Χωρίς παροχή νερού και χωρίς λειτουργικούς σωλήνες άρδευσης, ο Αμπού Αμρ εξέτασε το ενδεχόμενο να σκάψει ένα ιδιωτικό πηγάδι, αλλά το κόστος ήταν μεγάλο – 8.000 δολάρια, ποσό που δεν διέθετε.
Στα μέσα Φεβρουαρίου, όταν μίλησε στη γυναίκα του για το δίλημμά του, εκείνη του έδωσε χρυσά κοσμήματα που είχε κληρονομήσει από τη μητέρα της. «Πάρε τον χρυσό μου και φύτεψε τη γη», του είπε. «Δεν χρειαζόμαστε χρυσό αν δεν έχουμε γη».
Δεν είχε άλλη επιλογή από το να πάρει το ρίσκο, να πουλήσει το χρυσό και να προσλάβει έναν εκσκαφέα για να ανοίξει το πηγάδι, ακόμη και όταν φοβόταν ότι τα χρήματα θα τελείωναν πριν φτάσουν στα υπόγεια ύδατα. «Αυτές ήταν βαριές στιγμές», είπε. «Φοβόμουν ότι το βάθος δεν θα ήταν αρκετό ή ότι το νερό θα ήταν λιγοστό. Αλλά έλεγα συνέχεια στον εαυτό μου: η γη δεν εγκαταλείπει ποτέ τους ανθρώπους της».
Μετά από μέρες δουλειάς, το νερό τελικά ξεπήδησε από το έδαφος – ένα σημάδι ελπίδας. Στη συνέχεια ο Abu Amr μάζεψε τους σωλήνες του, οι οποίοι είχαν καταστραφεί κατά τη διάρκεια του πολέμου και ήταν γεμάτοι τρύπες, και ζήτησε από ένα τοπικό εργαστήριο να τους επισκευάσει.
Τώρα αντιμετώπιζε την επόμενη πρόκληση: Δεν υπήρχαν διαθέσιμοι σπόροι λόγω των αυστηρών περιορισμών του Ισραήλ για τα πακέτα σπόρων στη Γάζα τους τελευταίους 17 μήνες. Ψάχνοντας σε ό,τι είχε απομείνει από το παλιό του απόθεμα, ο Αμπού Αμρ βρήκε μια χούφτα σπόρους αγγουριού και πιπεριάς. Άρχισε να τους φυτεύει σε πλαστικές σακούλες γεμάτες με χώμα και να τους ποτίζει με το λίγο νερό που μπορούσε να αντλήσει από το πηγάδι μέχρι τα φυτά να είναι έτοιμα για φύτευση. «Μπορεί να μας έχουν κλέψει τα πάντα, αλλά δεν θα μας κλέψουν τη θέλησή μας», είπε. «Αυτή η γη θα ξαναγίνει πράσινη, ακόμα κι αν το πληρώσω με το αίμα της καρδιάς μου».
Καθώς οι αγρότες ξεκινούν τις προσπάθειές τους να ξαναρχίσουν την καλλιέργεια της γης τους, αυξάνονται οι φόβοι ότι η αδυσώπητη εκστρατεία βομβαρδισμών και η χερσαία εισβολή του Ισραήλ μπορεί να έχουν καταστρέψει μόνιμα μεγάλο μέρος του εδάφους στη Γάζα και να το έχουν καταστήσει άγονο.
Στα περίχωρα της Beit Lahia στη βόρεια Λωρίδα της Γάζας, ο Farid al-Attar, ένας 52χρονος αγρότης, στεκόταν στη μέση της γης του και κοιτούσε με θλίψη τα δενδρύλλια ντομάτας και καλαμποκιού που είχε φυτέψει πριν από εβδομάδες, τα οποία τώρα είναι μαραμένα και μαραμένα. Το έδαφος, φοβάται, έχει καταστραφεί.
Ο Al-Attar γονάτισε και άγγιξε τα κίτρινα φύλλα των δενδρυλλίων καλαμποκιού του. «Αυτό δεν μου έχει ξανασυμβεί ποτέ στο παρελθόν. Καλλιεργώ εδώ και είκοσι χρόνια, και αυτό το έδαφος μου έδινε πάντα καλές σοδειές. Αλλά τώρα, είναι σαν η γη να είναι άρρωστη. Δεν ανταποκρίνεται στη γεωργία», παρατήρησε. «Νιώθω ότι η γη δεν είναι πια η ίδια. Ακόμα και το νερό με το οποίο αρδεύουμε τις καλλιέργειες έχει αλλάξει, μήπως έχουν εισχωρήσει τοξικές ουσίες σε αυτό;»
Η θεωρία του Al-Attar είναι πιθανότατα σωστή. Τον περασμένο Νοέμβριο, η Αρχή Περιβαλλοντικής Ποιότητας -ένας ανεξάρτητος οργανισμός που ιδρύθηκε από την Παλαιστινιακή Αρχή τη δεκαετία του 1990- δημοσίευσε μια έκθεση που κατέληγε στο συμπέρασμα ότι η ρίψη περισσότερων από 85.000 τόνων πυρομαχικών από το Ισραήλ στη Γάζα έχει οδηγήσει σε «ρύπανση του εδάφους με τοξικά χημικά που θα δυσχεράνουν τη γεωργία για τις επόμενες δεκαετίες». Η έκθεση επεσήμανε επίσης ότι το Ισραήλ χρησιμοποίησε διάφορους τύπους όπλων, συμπεριλαμβανομένου του λευκού φωσφόρου, που μπορούν να προκαλέσουν μόνιμες περιβαλλοντικές ζημιές.
Ο Al-Attar φοβάται ότι αυτή είναι η αρχή του θανάτου του γεωργικού τομέα στη Γάζα. Οι συνεχιζόμενοι περιορισμοί του Ισραήλ στην είσοδο λιπασμάτων και γεωργικού εξοπλισμού, σε συνδυασμό με την έλλειψη καθαρού νερού για άρδευση, έχουν στερήσει από τους αγρότες κάθε δυνατότητα να προσπαθήσουν να σώσουν τη γη τους.
«Δεν ζητάμε το ακατόρθωτο, απλά αφήστε μας να φυτέψουμε και να ζήσουμε», είπε. «Η γεωργία στη Γάζα δεν είναι απλώς ένα επάγγελμα, είναι η ζωή μας. Αν κανείς δεν κινηθεί για να τη σώσει, θα χάσουμε τη μοναδική πηγή τροφής μας».
Πηγή: Drop Site
