Σε μια εποχή που οι κοινωνικοί και πολιτειακοί θεσμοί βρίσκονται σε βαθιά κρίση, η νομική επιστήμη, θεμέλιο της δημοκρατικής λειτουργίας, έχει χάσει σημαντικό μέρος από το κύρος και την αποτελεσματικότητά της. Ο σεβασμός και η εμπιστοσύνη προς τη δικαιοσύνη αποδυναμώνονται δραματικά, όχι μόνο στην καθημερινή ζωή των πολιτών αλλά και στην ίδια την κοινωνική συνείδηση.
Αυτή η αποδυνάμωση δεν είναι απλά παροδική ή αμελητέα. Αντιθέτως, αποτελεί ένα ακόμη σημάδι της βαθιάς ηθικής και κοινωνικοπολιτικής κρίσης που μαστίζει τη χώρα εδώ και δεκαετίες, και δυστυχώς, την εποχή της κυβέρνησης Μητσοτάκη η κατάσταση επιδεινώνεται.
Η διαδικασία απονομής της δικαιοσύνης έχει μετατραπεί σε έναν «λαβύρινθο δίχως έξοδο» για τον πολίτη. Οι διαρκείς καθυστερήσεις, οι έωλες δικαστικές διαδικασίες και η μακροχρόνια αναμονή για μια απόφαση έχουν αποξενώσει την κοινωνία από τους θεσμούς. Η τυπολατρική και γραφειοκρατική δικονομία επιδεινώνει το πρόβλημα, καθιστώντας την πρόσβαση στη δικαιοσύνη περίπλοκη και επίπονη.
Ο πολίτης, εκτός από το οικονομικό βάρος των δικαστικών εξόδων, βιώνει και το ψυχολογικό κόστος μιας ατέρμονης νομικής διαμάχης, με το τελικό όφελος, είτε χρηματικό είτε ηθικό, να φαίνεται αμελητέο σε σχέση με τις θυσίες που απαιτήθηκαν.
Αυτή η εικόνα έρχεται σε πλήρη αντιστοιχία με την πολιτική πραγματικότητα, όπου το δίκαιο έχει γίνει όχημα εξουσίας για την κυβέρνηση, με διαρκείς νομοθετικές παρεμβάσεις χωρίς επιστημονική τεκμηρίωση. Όπως υπογραμμίζει ο συνταγματολόγος Ν. Αλιβιζάτος, ο νόμος σήμερα «λειτουργεί λιγότερο ως μέσο κοινωνικής ρύθμισης και περισσότερο ως εργαλείο πολιτικής επικυριαρχίας».
Αυτό αποτυπώνεται στις συχνές νομοθετικές τροποποιήσεις που εισάγονται μέσω πλαγίων οδών, σε νομοσχέδια άσχετα με το αντικείμενό τους, και στην κυβερνητική παρέμβαση στον διορισμό και την παύση ανώτατων δικαστικών, παραβιάζοντας το πνεύμα και το γράμμα του Συντάγματος (άρθρο 90, παρ. 5).
Το αποτέλεσμα είναι η ευρεία απώλεια εμπιστοσύνης του ελληνικού λαού στο νομικό σύστημα, η διάχυτη καχυποψία και η θεώρηση των κανόνων δικαίου ως «ευχολόγιο» που παραβιάζεται χωρίς σοβαρές συνέπειες.
Πέρα όμως από την πολιτική εκμετάλλευση, η υποβάθμιση της νομικής επιστήμης σχετίζεται και με την ανεπάρκεια στην εκπαίδευση των νομικών. Οι νομικές σχολές αποτυγχάνουν να εξοπλίσουν τους φοιτητές με τα κατάλληλα εργαλεία: η φιλοσοφία του δικαίου υποτιμάται, η θεωρία περιορίζεται σε επιδερμική παρουσίαση κανόνων χωρίς εμβάθυνση στο δικαιοπολιτικό πλαίσιο, ενώ οι ίδιοι οι φοιτητές εστιάζουν στην αποστήθιση και στην γρήγορη αποφοίτηση, χωρίς να καλλιεργούν το ήθος, τον σεβασμό και το πάθος για το δίκαιο.
Όπως επισημαίνει ο καθηγητής Τσακυράκης, «χωρίς την επιστημονική ακρίβεια και το πάθος για το δίκαιο, το νομικό επάγγελμα μετατρέπεται σε τεχνική χωρίς πυξίδα». Έτσι, οι νομικοί μαθαίνουν να «επιβιώνουν» εκμεταλλευόμενοι αβλεψίες και τεχνάσματα, υπακούοντας κυρίως στα συμφέροντα των πελατών τους και της εκάστοτε εξουσίας.
Η Ελλάδα χρειάζεται επειγόντως ανασύνταξη στον νομικό τομέα. Η ανάκτηση του κύρους δεν μπορεί να βασιστεί σε επιφανειακές παρεμβάσεις, όπως η κατάργηση των Ειρηνοδικείων, αλλά απαιτεί ουσιαστική ενίσχυση της επιστημονικής δεοντολογίας και κριτικής σκέψης.
Απαραίτητη είναι η οικονομική στήριξη της πανεπιστημιακής έρευνας και η απεξάρτηση της νομικής επιστήμης από κομματικά και επιχειρηματικά συμφέροντα. Επιπλέον, η απλοποίηση της δικαστικής διαδικασίας μέσω νέων τεχνολογιών, όπως ψηφιακές βάσεις δεδομένων και τεχνητή νοημοσύνη, μπορεί να ενισχύσει τη διαφάνεια και την ταχύτητα απονομής δικαιοσύνης.
Ταυτόχρονα, ο ρόλος του νομικού πρέπει να αναβαθμιστεί στη δημόσια σφαίρα, με τεκμηριωμένο επιστημονικό λόγο στα μέσα ενημέρωσης και στην πολιτική, ώστε να επανέλθει η εμπιστοσύνη των πολιτών.
Η πρόκληση για την Ελλάδα σήμερα είναι τεράστια: η αποκατάσταση της νομικής επιστήμης αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για τη σωτηρία της δημοκρατίας και της κοινωνικής συνοχής.
Πηγή: VoiceNews.gr
